MVO-beleid

Op basis van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (DOD’s) die in 2015 zijn aangenomen door de VN, is Woonhaven in 2019 gestart met de opmaak van een beleidsmatige visie op het brede veld van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
We hebben 3 pijlers van het MVO-beleid gedefinieerd die gekoppeld kunnen worden aan één of meerdere van de 8 geselecteerde DOD’s.

Gebouwen

Eén van de belangrijke uitgangspunten van de renovatieplanning van de gebouwen van Woonhaven is het verbeteren van de energie-efficiëntie van onze woningen. Hierdoor zal het energieverbruik voor verwarming van de woningen dalen wat een gunstige invloed heeft op de uitstoot van CO2 en de verbruiksfactuur van de huurder.

Gelet op DOD 7 ‘betaalbare en duurzame energie’ en DOD 11 ‘duurzame steden en gemeenschappen’ is het noodzakelijk om de transitie te maken naar duurzame energiebronnen. Daarom is Woonhaven in twee grootschalige projecten gestapt namelijk ASTER en de uitbouw van warmtenetten in de stad Antwerpen.

Aster

Aster is een vennootschap die in 2020 werd opgericht vanuit VVH en verschillende sociale huisvestingsmaatschappijen in functie van de ontwikkeling van PV-installaties en andere duurzame energieprojecten. Woonhaven is één van de oprichtende sociale huisvestingsmaatschappijen van ASTER en Wouter Gehre zetelt namens Woonhaven in de raad van bestuur. 

Uit een eerste desktop-analyse op basis van de Zonnekaart Vlaanderen blijkt dat 1.550 daken van de gebouwen van Woonhaven geschikt zijn voor de plaatsing van 46.483 fotovoltaïsche zonnepanelen met een opbrengst van 13.384 MWh/jaar en een reductie van 2.544 ton CO2.  Het werkelijke potentieel zal echter lager zijn omdat bij deze desktopanalyse geen rekening gehouden is met eventuele obstakels of de toestand en draagkracht van het dak. In een eerste fase zal ASTER zich focussen op de daken van de eengezinswoningen. In het voorjaar van 2021 tekenden we de samenwerkingsovereenkomst met ASTER.

In december 2022 zijn de eerste ASTER PV-installaties geplaatst bij Woonhaven in 41 eengezinswoningen in Berendrecht (Bokspane – Prelatenstraat – Solferinostraat) met in totaal 542 fotovoltaïsche panelen met een geïnstalleerd vermogen van 222 kWp.  Deze installaties samen hebben jaarlijks een verwachte opbrengst van 181.044 kWh zonnestroom waarvan wordt ingeschat dat 30% rechtstreeks door de sociale huurders zal gebruikt worden. Hierdoor zal jaarlijks ca 50.000 kg CO₂ minder worden uitgestoten wat overeenkomt met de CO₂ die jaarlijks door bijna 2.000 bomen wordt geabsorbeerd.

Warmtenetten

Ook de toekomstige aansluiting van de gebouwen van Woonhaven op de warmtenetten in de stad zullen zorgen voor een grote stap in de verduurzaming van het patrimonium. Een warmtenet is een groot netwerk van ondergrondse leidingen met warm water. In en rond de stad Antwerpen en de haven is door verschillende industriële processen ‘restwarmte’ aanwezig. Door middel van een warmtenet kan deze warmte getransporteerd worden door de stad om hiermee woningen, ziekenhuizen, scholen en dergelijke op een duurzame manier te verwarmen. 

Op 3 december 2021 werd een kaderovereenkomst ondertekend tussen Fluvius en Woonhaven. Daarin staan de afspraken over de samenwerking voor de aansluiting van de gebouwen van Woonhaven op het toekomstige warmtenet in de pilootzones. Voor de betrokken gebouwen gaan we op termijn een aansluit- en warmteleveringscontract afsluiten.
Als eerste zullen de wijken in het noorden aangesloten worden, namelijk Rozemaai en Luchtbal. Door een uniek samenwerkingsakkoord met Indaver, Port of Antwerp, Boortmalt, Fluvius en de stad Antwerpen zijn we deel van het eerste open acces warmtenetwerk in België. De werken voor de aanleg via dit grootschalige Warmtenetwerk Antwerpen Noord zijn gestart in het najaar van 2022. Vanaf 2024 zal Fluvius starten met de aanleg van het residentieel netwerk. Wanneer dit gerealiseerd is, zullen de bewoners van ca. 3.200 sociale huurwoningen in de wijken Luchtbal en Rozemaai hun woning kunnen verwarmen met industriële restwarmte. 

Woonhaven zal bij de ontwikkeling van haar projecten rekening houden met de toekomstige aansluiting op het warmtenet. Bij de lopende projecten in Luchtbal en Rozemaai wordt dit concreet geïmplementeerd in de ontwerpen.

Klimaatplan 2030 stad Antwerpen

Woonhaven schrijft zich met onder andere het ASTER-project en de toekomstige aansluitingen op het warmtenet ook in op het Klimaatplan 2030 van de stad Antwerpen. Met beleidsmaatregelen van dit Klimaatplan wil de stad Antwerpen tegen 2030 de CO2-uitstoot met 50 á 55 % verminderen ten opzichte van 2005.

Voor Woonhaven is een actiefiche opgenomen met volgende acties:

• Doorgedreven vernieuwing van het patrimonium. Een mooi voorbeeld hiervan is de renovatie van de Langblokken in de wijk Luchtbal. Daar gaan we de gebouwen doorgedreven isoleren, met respect voor de oorspronkelijke architecturale uitstraling.
• Duurzame energievoorziening:
  • Collectieve warmtevoorziening met warmtenet
  • Duurzame elektriciteitsproductie door middel van ASTER
  • Groene stroom voor de kantoren en de gemene delen van de woongebouwen
• Circulair bouwen: Woonhaven neemt deel aan de Green Deal Circulair Bouwen
• Klimaatadaptatie:
  • Bij de grotere vernieuwingsprojecten wordt bij de vernieuwing van het omliggende openbare domein rekening gehouden met de toekomstige toenemende droogte, hitte en kortstondige hevige regenbuien
  • Sensibilisatie waterverbruik bij de gebouwen

Pilootproject slim meet- en sturingstoestel

Woonhaven heeft samen met andere sociale huisvestingsmaatschappijen gewerkt aan een pilootproject om het energieverbruik van elektrische accumulatieverwarming en elektrische waterverwarmers te verlagen. Hiervoor werd een slim meet- en sturingstoestelletje ingebouwd in 521 elektrische boilers en in 528 accumulatiekachels. Dit zal jaarlijks zorgen voor een gemiddelde besparing van 20,7 % bij een boiler en 10% bij een accumulatiekachel. In totaal zal hierdoor 144 MWh bespaard zijn en bijna 22 ton CO2 minder zijn uitgestoten.

Huurders

De huurders van Woonhaven zijn de belangrijkste ‘stakeholders’ van Woonhaven, ze zijn samen goed voor 6,5% van alle Antwerpenaren. Elke bewoner kan een bijdrage leveren aan een meer duurzame leefomgeving.

Om huurders meer bewust te maken van hun waterverbruik is verder gewerkt aan het voorzien van individuele watermeters in de appartementen die daarvoor in aanmerking komen. 

In 2022 waren er opvallend meer vragen in functie van duurzaamheid en vergroening. Hieronder een opsomming:

• In de Helmstraat in Borgerhout werden boomspiegels geplaatst op de binnenkoer.
• De samentuin aan de Jan Denucéstraat werd verdergezet. Dit is naast een ecologisch project ook een verbindend project tussen sociale huurders, bewoners van ZEWOPA (inclusief wonen voor mensen met een beperking) en private bewoners uit de Tentoonstellingswijk. 
• Op de Geelhandplaats in 2060 Antwerpen is er ‘Buurttuin Den droog’ die jaar na jaar aan populariteit wint. 
• In de wijk Rozemaai onderhouden buurtbewoners de groenperkjes en in de omgeving Jan Ligthartplein werd er door het buurtcomité BUMP in participatie met de buurtbewoners een ‘wonderwoudje’ aangelegd.   
• Met het project Klimaatstraat was er extra aandacht voor vergroening op den Dam. In samenwerking met Klimplant VZW, VZW Elegast en onze bewoners werd er gedeeltelijk onthard en werden geveltuinen aangelegd. 
• In de Palingbrug werden op vraag van de bewoners kruidenbakken geplaatst. 
• In de omgeving Sint Andries zijn de eerste stappen gezet om samen met bewoners en buurtpartners (Buurtsport en CC Costa) een kippenhok te bouwen om de sociale cohesie te bevorderen.  
• Op de Geelhandplaats zijn we volop bezig met de bouw van de ‘Oase op den droog’. Bij dit participatieve project ontharden we een binnengebied en bouwen we samen met Let’s Playground, bewoners en jongeren van KRAS een groene rustplek met een zithoek voor ouderen, een study voor jongeren en een plancher met picknicktafel.  De bouw verliep participatief en met recuperatiematerialen onder begeleiding van Hou’t Hart. 
• In de samentuin aan het Tampicoplein zorgden we samen met de vrijwilligers voor de aanleg van een wild bloemenperk. 
• In de wijk Linkeroever stelt Woonhaven een perceel grond ter beschikking voor een educatief project van VZW Plukgeluk voor lagere schoolkinderen die in combinatie met fietsklassen les krijgen over natuur in de stad, ecosystemen en biodiversiteit. Naast de educatieve functie heeft dit project ook een klimatologische, ecologische en sociale functie. Woonhaven bekijkt in 2023 of we de samenwerking met vzw Plukgeluk kunnen uitbreiden.
• Met vzw Klimplant bekijken we de aanleg van een ‘groene vallei’ in de Kerkstraat en Pothoekstraat te 2060 Antwerpen. De uitwerking van dit project is voorzien voor 2023.

Organisatie

Het spreekt voor zich dat een organisatie met 320 werknemers met haar bedrijfsvoering ook een grote impact kan hebben op duurzaamheid.
Als gevolg van de coronacrisis heeft Woonhaven versneld stappen moeten zetten op het vlak van digitalisering en thuiswerken.

Fietsplan

Om duurzame woon-werkverplaatsing te stimuleren voorziet Woonhaven al enkele jaren een Fietsplan voor de medewerkers. Dit plan biedt de mogelijkheid om een fiets aan te kopen en het bedrag bruto te verrekenen met het loon of de 13^e maand. Hierdoor kan een voordeel van 50 tot 60% van het aankoopbedrag worden bekomen. In 2022 zijn er 34 collega’s ingestapt in het fietsplan. 2022 was ook het eerste jaar dat medewerkers opnieuw in het fietsplan mochten stappen en dat is ook effectief gebeurd.

In de periode 2018-2022 zijn er in totaal 127 gebruikers van het fietsplan.

Wagenparkbeleid

De doelstelling is om voor 2025 het aantal voertuigen te verminderen tot maximaal 100 wagens en meer in te zetten op kwaliteit, milieubelasting en duurzaamheid.  Zo wordt tegen 2025 gestreefd naar een verwervingsaandeel van 20% elektrische voertuigen. Vermits de poolwagens voornamelijk voor korte afstanden in de stad Antwerpen worden ingezet zullen hiervoor voornamelijk kleine elektrische stadswagens worden aangeschaft. In 2022 werden 3 bijkomende elektrische poolwagens in gebruik genomen en één salariswagen werd vervangen door een plugin-hybride.

Net.werk

Binnen het Net.werk-team van Woonhaven ondersteunen we personen die via een specifiek statuut bij ons werkervaring opdoen. Het is een vorm van maatschappelijke dienstverlening waarbij het OCMW een baan bezorgt aan iemand die uit de arbeidsmarkt is gestapt of gevallen, met als doel deze terug in te schakelen in het stelsel van de sociale zekerheid en in het arbeidsproces. Via dit systeem kan Woonhaven mee een duwtje in de rug geven aan mensen uit kansengroepen. Zo kunnen ze ervaring opdoen en competenties opbouwen die ze nodig hebben om een job te vinden op de reguliere arbeidsmarkt.